Από τι αποτελείται το μάτι και πώς λειτουργεί?

Η όραση, η κυριότερη των ανθρώπινων αισθήσεων, αποτελεί την πηγή τροφοδοσίας του εγκεφάλου μας με πλήθος πληροφοριών, εντυπώσεων, εικόνων και σχημάτων. Το μάτι, παρόλο το πολύ μικρό μέγεθός του αποτελείται από διάφορα μέρη (βλ. εικόνα), το καθένα από τα οποία έχει την δική του αρμοδιότητα. Η λειτουργία του ματιού θα μπορούσε να συσχετιστεί με τη λειτουργία της φωτογραφικής μηχανής. Πιο συγκεκριμένα οι ακτίνες του φωτός εισέρχονται στον κερατοειδή και συγκεντρώνονται στον κρυσταλλοειδή φακό περνώντας από το άνοιγμα της κόρης με σκοπό να εστιάσουν και να αποτυπωθούν ως εικόνα στον αμφιβληστροειδή. Στη συνέχεια η εικόνα αυτή αποκωδικοποιείται και περνάει στον εγκέφαλο. Συνεπώς, για να μεταφερθεί σωστά και καθαρά μία εικόνα του εξωτερικού κόσμου στον εγκέφαλο, απαιτείται τέλεια συνεργασία μεταξύ του κερατοειδή, του φακού και του αμφιβληστροειδή. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως, ο βολβός του ματιού ενδέχεται να αλλάξει σχήμα με αποτέλεσμα να επηρεάζει την συνεργασία των τριών αυτών τμημάτων του ματιού και να μη γίνεται εστίαση μιας εικόνας πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα αλλά πίσω ή μπροστά από αυτόν. Συνεπώς, η μη σωστή εστίαση των εικόνων δημιουργεί προβλήματα στην όραση, τις λεγόμενες διαθλαστικές ανωμαλίες.

top

Οι διαθλαστικές ανωμαλίες ή αμετρωπίες του ματιού είναι η μυωπία, ο αστιγματισμός, η υπερμετρωπία και η πρεσβυωπία.

top

Η μυωπία είναι η διαθλαστική ανωμαλία κατά την οποία η εικόνα που λαμβάνει το μάτι από τον εξωτερικό κόσμο δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, όπως θα έπρεπε, αλλά μπροστά από αυτόν. Τα συμπτώματα που έχει ένας μύωπας είναι θολή όραση όταν κοιτάζει μακριά ενώ έχει καθαρή όραση όταν κοιτάζει κοντά.

Η μυωπία θεωρείται η πιο συνήθης διαθλαστική ανωμαλία και εμφανίζεται υπό κανονικές συνθήκες κατά την σχολική ηλικία είτε επειδή η διάμετρος του ματιού είναι μεγαλύτερη της κανονικής, είτε επειδή η κυρτότητα του ματιού είναι μεγαλύτερη του κανονικού, είτε λόγω και των δύο αυτών παραγόντων. Σύμφωνα με έρευνες, η μυωπία ενδέχεται να είναι κληρονομική, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υψηλής μυωπίας.

Όσον αφορά στην εξέλιξη της μυωπίας, ο κ. Βαρδαβάς κατόπιν εξετάσεως δεκάδων χιλιάδων περιστατικών σε βάθος χρόνου 35 χρόνων, διαπίστωσε ότι η εξέλιξη της μυωπίας και ο χρόνος που σταματά να εξελίσσεται σχετίζεται άμεσα με την ηλικία που αρχίζει να εμφανίζεται και τον τύπο της μυωπίας. Υπάρχουν τρεις τύποι μυωπίας, η καλοήθης, η κακοήθης και η υψηλή μυωπία. Συγκεκριμένα, για την καλοήθη και υψηλή μυωπία η εξέλιξη διαρκεί 12-15 χρόνια και για την κακοήθη έως και 20 χρόνια.

Η μυωπία αντιμετωπίζεται και διορθώνεται είτε με γυαλιά οράσεως στα οποία τοποθετούνται αρνητικοί οφθαλμικοί φακοί (αποκλίνοντες φακοί), είτε με φακούς επαφής, είτε με διαθλαστική χειρουργική με Excimer Laser.

top

Η υπερμετρωπία είναι η διαθλαστική ανωμαλία κατά την οποία η εικόνα που λαμβάνει το μάτι από τον εξωτερικό κόσμο δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, όπως θα έπρεπε, αλλά πίσω από αυτόν. Τα συμπτώματα που έχει ένας υπερμέτρωπας είναι θολή όραση όταν κοιτάζει κοντά καθώς επίσης παρατηρείται σταδιακή μείωση και της μακρινής όρασης.

Η υπερμετρωπία εμφανίζεται υπό κανονικές συνθήκες είτε επειδή η διάμετρος του ματιού είναι μικρότερη της κανονικής, είτε επειδή η κυρτότητα του ματιού είναι μικρότερη του κανονικού, είτε λόγω και των δύο αυτών παραγόντων. Οι περισσότεροι υπερμέτρωπες κάτω από την ηλικία των 35 ετών έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν καθαρά χωρίς να απαιτείται κάποια διόρθωση του προβλήματος. Με το πέρασμα των χρόνων όμως η ικανότητα όρασης στην κοντινή απόσταση μειώνεται αισθητά (λόγω της μείωσης της προσαρμοστικής ικανότητας των οφθαλμών με την πάροδο της ηλικίας και η οποία μηδενίζεται σε ηλικία περίπου των 60 ετών) εμφανίζοντας επιπλέον διάφορα συμπτώματα όπως κούραση κατά το διάβασμα, πονοκεφάλους, αδυναμία συγκέντρωσης κ.α.

Η υπερμετρωπία αντιμετωπίζεται και διορθώνεται είτε με γυαλιά οράσεως στα οποία τοποθετούνται θετικοί οφθαλμικοί φακοί (συγκλίνοντες φακοί), είτε με φακούς επαφής, είτε με διαθλαστική χειρουργική με Excimer Laser.

top

Ο αστιγματισμός είναι η διαθλαστική ανωμαλία κατά την οποία η εικόνα που λαμβάνει το μάτι από τον εξωτερικό κόσμο δεν εστιάζεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο στον αμφιβληστροειδή αλλά σε δύο γραμμές κάθετες μεταξύ τους (κωνοειδές του Sturm). Τα συμπτώματα που έχει κάποιος με αστιγματισμό εξαρτώνται από το βαθμό του αστιγματισμού. Αν ο βαθμός είναι πολύ μικρός, δεν δημιουργούνται προβλήματα στην όραση διότι η προσαρμοστική ικανότητα των οφθαλμών εξουδετερώνει το πρόβλημα της διαθλαστικής ανωμαλίας . Όσο μεγαλώνει ο βαθμός η όραση είναι θολή, οι εικόνες δεν διακρίνονται καθαρά καθώς επίσης προκαλείται κούραση στα μάτια, ιδίως κατά το διάβασμα ή στον υπολογιστή.

Ο αστιγματισμός εμφανίζεται συνήθως λόγω διαταραχών στην κυρτότητα του κερατοειδούς και σπανιότερα λόγω διαταραχών της κυρτότητας του φακού. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο αστιγματισμός δεν μεταβάλλεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου και εμφανίζεται κατά τη γέννηση. Συνεπώς, με την πάροδο της ηλικίας η αύξηση του βαθμού του αστιγματισμού, δεν οφείλεται στην διαθλαστική ανωμαλία αλλά στην μείωση της προσαρμοστικής ικανότητας των ματιών μας. Διακρίνονται δύο είδη αστιγματισμού: ο ομαλός αστιγματισμός όπου η διόρθωσή του είναι εύκολη, και ο ανώμαλος αστιγματισμός (κερατόκωνος, τραύματα, κερατίτιδες) όπου η διόρθωσή του αντιμετωπίζεται δυσκολότερα. Υπάρχει επίσης πιθανότητα να συνυπάρχει ο αστιγματισμός με μυωπία ή υπερμετρωπία ή να είναι μικτός (π.χ. υπερμετρωπία με μυωπικό αστιγματισμό).

Ο αστιγματισμός αντιμετωπίζεται και διορθώνεται είτε με γυαλιά οράσεως στα οποία τοποθετούνται κυλινδρικοί οφθαλμικοί φακοί ή σφαιροκυλινδρικοί (όταν συνυπάρχει μυωπία ή υπερμετρωπία), είτε με φακούς επαφής (τορικούς, μαλακούς ή ημίσκληρους ανάλογα με την περίπτωση), είτε με διαθλαστική χειρουργική με Excimer Laser.

top

Η πρεσβυωπία είναι μια φυσιολογική διαθλαστική ανωμαλία και εξέλιξη του οπτικού συστήματος η οποία εμφανίζεται σε όλους τους ανθρώπους άνω των 40 ετών και οφείλεται σε μεταβολές στον κρυσταλλοειδή φακό του ματιού. Πιο συγκεκριμένα, ο κρυσταλλοειδής φακός είναι εξαιρετικά ελαστικός με σκοπό να συμβάλλει στην εστίαση εικόνων σε όλες τις αποστάσεις. Με την πάροδο των χρόνων όμως ο κρυσταλλοειδής φακός γίνεται μη ελαστικός με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καλή ικανότητα προσαρμογής του ματιού ιδίως σε κοντινές αποστάσεις. Τα συμπτώματα της πρεσβυωπίας είναι κούραση των οφθαλμών και πονοκέφαλοι μετά από εργασία σε κοντινές αποστάσεις. Η πρεσβυωπία μπορεί να συνυπάρξει με μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμό.

Η διόρθωση της πρεσβυωπίας πραγματοποιείται είτε με γυαλιά οράσεως (γυαλιά κοντινής όρασης, απλά, διπλεστικά ή πολυεστιακά γυαλιά ανάλογα με το πρόβλημα όρασης), είτε με φακούς επαφής (πολυεστιακούς ή απλούς σε συνδυασμό με τον μηχανισμό monovision κατά τον οποίο ο ένας οφθαλμός βλέπει κοντά και ο άλλος μακριά), είτε με χειρουργική επέμβαση (με Excimer Laser, με ενδοφακούς).

top