Τι είναι η ωχρά κηλίδα?

Η ωχρά κηλίδα είναι το πιο σημαντικό σημείο του αμφιβληστροειδούς χιτώνα γιατί πάνω σε αυτό πέφτουν οι φωτεινές ακτίνες από τον εξωτερικό κόσμο και σχηματίζονται τα είδωλα. Είναι το τμήμα εκείνο που μας επιτρέπει να έχουμε όραση με ευκρίνεια και να αντιλαμβανόμαστε όλες τις λεπτομέρειες ενός αντικειμένου, μίας εικόνας κτλ.

Υπάρχουν διάφορες παθήσεις που σχετίζονται με την ωχρά κηλίδα. Θα αναφερθούμε στην ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και σε κάποιες επίκτητες παθήσεις όπως την οπή της ωχράς, την μυωπική ωχροπάθεια, την επιαμφιβληστοειδική μεμβράνη και τις τοξικές ωχροπάθειες.

top

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς σχετίζεται με την ηλικία και είναι η πρώτη αιτία μη αναστρέψιμης σοβαρής απώλειας της όρασης (τύφλωσης) στον Δυτικό κόσμο, σε άτομα άνω των 60 ετών. Η συχνότητα της σοβαρής μείωσης της όρασης αυξάνεται με την ηλικία και η κατάσταση αυτή αφορά και στα δύο μάτια συνήθως.

Έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς. Αυτές είναι η διαδικασία της γήρανσης, οι ανοιχτόχρωμες ίριδες, η ακτινοβολία του ήλιου, το κάπνισμα, καρδιαγγειακές παθήσεις (π.χ. στεφανιαία νόσος), η υψηλή χοληστερίνη και η κληρονομικότητα. Επίσης, έχει αποδειχθεί πως η έλλειψη κάποιων βιταμινών και ουσιών από τον οργανισμό μας (βιταμίνες C, E, ψευδάργυρος κ.α.) αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς.

Τα συμπτώματα της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς είναι η σταδιακή μείωση της κεντρικής όρασης χωρίς να προκαλείται πόνος ενώ δεν επηρεάζεται η περιφερειακή όρασή μας. Πιο συγκεκριμένα, έχουμε μεγάλη δυσκολία στο να διακρίνουμε ένα αντικείμενο με ευκρίνεια με αποτέλεσμα να το βλέπουμε παραμορφωμένο, να διαβάζουμε (ξεθωριασμένα γράμματα και χρώματα) και να αναγνωρίζουμε πρόσωπα. Παρόλα αυτά, ο προσανατολισμός μας στον χώρο παραμένει φυσιολογικό γιατί η περιφερειακή όρασή μας δεν επηρεάζεται.
Υπάρχουν δύο τύποι της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς:

• Μη εξιδρωματική εκφύλιση της ωχράς (ξηρά η ατροφική μορφή): Είναι ο πιο συχνός τύπος (90% των περιπτώσεων) και συνδυάζεται με βαθμιαία ήπια ή μέτρια μείωση της όρασης κατά τη διάρκεια αρκετών μηνών ή ετών. Αφορά στον έναν ή και στους δύο οφθαλμούς. Όταν η κατάσταση είναι αμφοτερόπλευρη (συμβαίνει και στα δύο μάτια) οι αλλοιώσεις της όρασης είναι συμμετρικές. Δεν υπάρχει καμία θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή εκτός από την χορήγηση βοηθημάτων χαμηλής όρασης (μεγενθυτικοί φακοί, κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης ή υπολογιστών, συσκευές διαβάσματος κ.α.) τα οποία μεγενθύνουν τα αντικείμενα ή μεγαλώνουν το οπτικό πεδίο του ασθενούς. Με την κατάλληλη εκπαίδευση του ασθενούς, τα βοηθήματα όρασης μπορούν να αποτελέσουν πολύ σημαντική λύση στο πρόβλημα. Τέλος, κάποιες μελέτες έχουν δείξει πως ειδικά πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να καθυστερήσουν την εξέλιξη της πάθησης.
• Εξιδρωματική εκφύλιση της ωχράς (υγρή μορφή): Αν και η συγκεκριμένη μορφή είναι λιγότερο συχνή από αυτήν του ξηρού τύπου, τα αποτελέσματα στην όραση είναι συνήθως καταστροφικά. Σε αντίθεση με τους ασθενείς της μη εξιδρωματικής εκφύλισης της ωχράς, οι ασθενείς της εξιδρωματικής εκφύλισης, μπορούν να χάσουν όλη την κεντρική όρασή τους μέσα σε λίγες ημέρες και υπάρχει πιθανότητα να σχηματιστούν νέα παθολογικά αγγεία (σχηματισμός νεοαγγειακής μεμβράνης) κάτω από την ωχρά κηλίδα που μπορεί να οδηγήσουν σε αιμορραγία και δημιουργία μόνιμης βλάβης. Η πάθηση αυτή εμφανίζεται είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με την μη εξιδρωματική εκφύλιση της ωχράς. Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια θεραπεία η οποία μπορεί να επαναφέρει πλήρως την κεντρική όραση αλλά υπάρχουν κάποιες μέθοδοι οι οποίες μπορεί να καθυστερήσουν ή να σταθεροποιήσουν την κατάσταση αν διαγνωσθεί νωρίς. Οι μέθοδοι αυτές είναι ενδουαλοειδικές ενέσεις για την χορήγηση αντιαγγειογενετικών φαρμάκων, φωτοδυναμική θεραπεία και Laser φωτοπηξίας για την καταστροφή των παθολογικών αγγείων και την προφύλαξη από την εξέλιξη της πάθησης. Τέλος, σε πολύ ειδικές περιπτώσεις όπου ο ασθενής έχει χάσει πλήρως την όρασή του και στα δύο μάτια λόγω της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, μπορεί να γίνει χειρουργική επέμβαση για την μετατόπιση της ωχράς κηλίδας σε ένα υγιές σημείο στον οφθαλμό για να ανακτηθεί η λειτουργική όραση στον οφθαλμό.

Σημειώνεται πως για να προλάβουμε ή ακόμα και να καθυστερήσουμε την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς υπάρχουν κάποια απλά μέτρα τα οποία θα ήταν καλό να ακολουθήσουμε:

• Τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος και άμεση επίσκεψη στον οφθαλμίατρο όταν παρατηρήσουμε απώλειες στην όρασή μας
• Ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και βιταμίνες A, C και E ή λήψης πολυβιταμινούχων συμπληρωμάτων διατροφής σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού
• Να φοράμε γυαλιά ηλίου για την προστασία από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου
• Να μην καπνίζουμε και γυμναζόμαστε τακτικά.
  

top

Η περιοχή της ωχράς είναι πολύ ευάλωτη στην δημιουργία οπής λόγω της λεπτότητας του στρώματος, της έλλειψης αγγείων και της ελλιπούς υποστήριξης. Η οπή της ωχράς (ή αλλιώς γεροντική οπή της ωχράς) σχετίζεται με την ηλικία και προσβάλλει κυρίως γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Με την πάροδο των χρόνων έχουμε τοπική συρρίκνωση του υαλώδους υγρού (ζελατινοειδούς υγρού που υπάρχει μέσα στον βολβό του ματιού) στην περιοχή της ωχράς με αποτέλεσμα να δημιουργείται οπή. Άλλες αιτίες που προκαλούν οπή της ωχράς είναι τραυματισμός ή φλεγμονές του ματιού, η έκθεση στον ήλιο κ.α..

Ο ασθενής που πάσχει από την οπή της ωχράς, αισθάνεται βαθμιαία να χειροτερεύει η κεντρική του όραση, δηλαδή να βλέπει θολά και παραμορφωμένα τα αντικείμενα. Σε προχωρημένο στάδιο όπου έχουμε πλήρη οπή της ωχράς ο ασθενής πιθανότατα έχει πλήρη απώλεια της κεντρικής όρασης.

Η οπή της ωχράς μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργική επέμβαση με αρκετά καλά αποτελέσματα (μέθοδος της υαλοειδεκτομής).

top

Η μυωπική ωχροπάθεια συναντάται σε νέους ενήλικες με υψηλή μυωπία (πάνω από 7 βαθμούς) και μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Λόγω της υψηλής μυωπίας υπάρχει πιθανότητα να δημιουργηθούν εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον σκληρό χιτώνα του οφθαλμού, στον χοριοειδή και αμφιβληστροειδή χιτώνα καθώς επίσης να δημιουργηθούν νέα αγγεία παθολογικά κάτω από τον αμφιβληστροειδή τα οποία μπορεί να αιμορραγήσουν προκαλώντας μεγάλη βλάβη στο μάτι και στην όραση. Αν η αιμορραγία εντοπιστεί κοντά στην ωχρά κηλίδα η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή.

Τα συμπτώματα είναι θολότητα, κακή ποιότητα της όρασης και παραμορφώσεις των αντικειμένων όταν βλέπει ο ασθενής. Οι υψηλοί μύωπες απαιτείται να κάνουν τακτικούς οφθαλμολογικούς ελέγχους ακόμα και πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα αυτά ώστε να υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισης οποιουδήποτε προβλήματος σε αρχικό στάδιο.

top

Η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη είναι μία ωχροπάθεια η οποία προκαλείται από την ανάπτυξη μίας μεμβράνης στο σημείο επαφής του υαλώδους και του αμφιβληστροειδή. Μπορεί επίσης να προκληθεί ύστερα από τραυματισμό, φλεγμονές, αγγειακές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς ή από επεμβάσεις που έχουν γίνει στον αμφιβληστροειδή.

Συνήθως η πάθηση αυτή προσβάλλει υγιείς και κυρίως ηλικιωμένους. Τα συμπτώματα είναι θολή και παραμορφωμένη κεντρική όραση. Μπορεί να αντιμετωπισθεί χειρουργικά (με υαλοειδεκτομή).

top

Οι τοξικές ωχροπάθειες προκαλούνται από ουσίες φαρμάκων, πχ ανθελονοσιακά, χλωροκίνη (Nivaquine, Avlocor) , υδροξυχλωροκίνη (Plaquenil), χλωροπρομαζίνη (Lagractil), ταμοξιφρένη (Nolvatex κ.α.) που χρησιμοποιούνται για την προφύλαξη και θεραπεία κάποιων ασθενειών που δεν σχετίζονται με τα μάτια (πχ ελονοσία, ορισμένες ρευματολογικές παθήσεις και ρευματοειδείς αρθρίτιδες, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, χρόνια νεανική αρθρίτιδα, σχιζοφρένεια, καρκίνος του μαστού κ.α.) αλλά μπορεί να προκαλέσουν αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή χιτώνα (τοξίκωση αμφιβληστροειεδούς) καθώς επίσης αλλοιώσεις στον κερατοειδή (εναποθέσεις πάνω στον κερατοειδή). Συνεπώς, σε περιπτώσεις όπου χορηγούνται τέτοιου είδους φάρμακα είναι απαραίτητος ο τακτικός και πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος στους ασθενείς και ο έλεγχος της οπτικής οξύτητας τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα με τη χρήση του πίνακα Amsler.

top